İslam uygarlığına dair araştırmaların Avrupa’da ve bizde çok daha eski tarihlerde başlamasına karşın, Selçuklu araştırmalarının özellikle Selçuklu hastanelerinin bilimsel araştırılmasının ancak 1925’ten sonra başladığı, bu alandaki ilk çalışmaların Dr. İssa Ahmed, Prof. Süheyl Ünver, Sedat Çetintaş, Prof. Albert Gabriel, Prof. Ernst Herzfeld tarafından yürütüldüğü bir gerçektir.
Selçuklu Türklerinin XI. yüzyılda doğu İslam dünyasının hakimi ve koruyucusu olarak Akdeniz’e kadar yayılmalarının sadece Türk ve İslam tarihi için değil, Avrupa tarihi için de bir dönüm noktası olduğu ancak son zamanlarda anlaşılmaya başlanmıştır. Avrupa’da Rönesans devrinin doğmasında Selçukluların oynadığı rol etraflıca araştırıldığında, Selçukluların Avrupa kültürünü, bilhassa Avrupa tıbbını, Avrupa hastanelerini ve üniversite kuruluşlarını ne kadar çok etkiledikleri daha belirli bir şekilde ortaya çıkacaktır. Bazı bilim adamlarınca dünyanın ilk resmi üniversitesi olarak nitelendirilen Bağdat’taki Nizamiye Medresesi, 1067 yılında Selçuklu Sultanı Alp Arslan tarafından kurulmuştur. Ayrıca tababet de tahsil edilen bu Nizamiye Medresesi’nin bir de hastanesi vardı. Bu medresede Abd al-Latif Bağdadî gibi eserleri sonra Latinceye çevrilen büyük İslam hekimleri ders vermişlerdir. Selçuklular Devri’nde Bağdat’ta kurulan Mustansıriye Medresesi’nde diğer ilimlerin yanı sıra tıp tahsil edildiği gibi Basra’da ayrıca bir tıp medresesi tesis edilmiştir.
Kurdukları imparatorluğun, doğu ile batı arasındaki kervan yollarının üzerinde olduğunu bilen Selçukluların, bulaşıcı hastalıkların, sivil halk ve ordu için büyük tehlikesini düşünerek, daha Tuğrul Bey ve Alp Arslan devirlerinde birer tıp merkezi niteliğinde hastaneler tesis etmeye başladıkları görülür.
İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi / Türkiye