İkinci Mahmud’un büyük oğlu, Sultan Abdülaziz‘in büyük kardeşi ve Osmanlı padişahlarının otuz birinci Sultanı olan Abdülmecid, 25 Nisan 1823’te İstanbul’da dünyaya geldi. Annesi bezmialem Valide Sultan’dır.
Sultan Abdülmecid’in tahsil ve terbiyesine itina edilerek zamanın gereğine göre tıpkı Avrupalı bir ‘prens’ gibi yetiştirildi. Konuşacak ve okuduğunu anlayacak kadar iyi Fransızca öğrendi. Avrupa neşriyatını yakından takip eder, temas ettiği yabancılarla çeşitli konuları tartışırdı.
1 Temmuz 1839‘da babasının ölümü üzerine on yedi yaşında iken tahta geçti. Her ne kadar Devlet idaresindeki tecrübesizliği, Osmanlı Devleti’nin o sıralarda içinde bulunduğu önemli meseleleri halletmesini güçleştiriyor gibi görünse de almış olduğu eğitim ve babasının başlattığı ıslahat çalışmalarını yakından takip etmiş olması, bu eksikliği pek hissettirmedi. Hatta muhafazakar devlet adamlarına rağmen tahta çıktığında Hariciye Nazırı Mustafa Reşid Paşa’nın tavsiyelerini dikkate alarak kendi Mutlakiyet yetkilerini sınırlandıran Tanzimat Fermanı’nı neşretmekte tereddütsüz davranması onun olgunluğunun ve kararlılığının bir ifadesidir.
Abdülmecid, kendisinden önceki Padişahların hilafet ve saltanat hakkındaki düşüncelerine sahipti. Hilafet ve saltanatın Allahın ihsanı olduğuna, Osmanoğullarına ait bulunduğuna inanıyordu. Can ve mal güvenliğinin korunarak ülkenin refah ve huzuruyla, gelişmişliğini sağlamayı görev biliyordu.
Çok kadınlı padişahlardan olan Abdülmecid’in 30 kadar çocuğu olmuşsa da çoğu yaşamamıştır. Çocuklarından V. Murat, V. Mehmed Reşat, Mehmed Vahdettin, II. Abdulhamid tahta çıkmıştır. Zekası, zerafet ve nezaketi dikkat çeken Sultan Abdülmecid yeniliklere açık bir kişiliğe sahipti. Bu yapısı, Mustafa Reşid Paşa gibi zamanın önemli ve reforumcu devlet adamlarını takdir edip iş başına getirmiştir.
Çeşitli iç ve dış olaylar, mali buhranlar içinde geçen Abdülmecid devrinde pek çok imar faaliyetinde de bulunuldu. Dışarıdan alınan borç paraların bir kısmıyla saray ve köşkler inşa ettirildi. Dolmabahçe Sarayı (1853), Beykoz Kasrı (1855), Küçüksu Kasrı (1857) Mecidiye Camii (1849), Teşvikiye Camii (1854) dönemin belli başlı mimari eserlerindendir. Bezmialem Valide Sultan’ın yaptırdığı Gureba Hastanesi (1845-1846) ile yeni Galata Köprüsü aynı dönemde hizmete girmiştir. Pek çok çeşme, cami, tekke gibi sosyal kurumlar tamir edildi veya yeniden yapıldı.
Saltanatı 21 sene 6 ay sürmüştür. 25 Haziran 1861’de 38 yaşında veremden ölen Abdülmecid’in türbesi Sultan Selim’dedir.
Sakarya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi / Türkiye