Vakıf müessesesinin Osmanlı toplum hayatında; iskân, istikrar, şehircilik, eğitim, kültür, sosyal hizmet ve ekonomik açılardan derin izleri bulunmaktadır. Vakıf sisteminden yararlanılarak ülke zenginliklerinin paylaşılması, adil devlet yönetiminin tesisi ve erdemli şehirlerin kurulması konularında, kendinden önceki hiçbir İslâm devletinde, Osmanlı döneminde olduğu kadar başarı sağlanamamıştır. Bu dönemde vakıflar, serbest ekonomi kurallarına ve yerinden yönetim esaslarına göre faaliyet gösteren, her biri ayrı hükmî şahsiyeti haiz; devletin yükselme ve duraklama hareketlerine paralel olarak hizmet alanları genişleyip daralan, toplum ve devlet hayatımızda belirgin bir potansiyele sahip bir sektör haline gelmiştir. Osmanlı yönetiminde ülke ekonomisinin %17’si vakıfların elinde bulunuyordu ve vakıfların istihdamdaki payı %8’lerin üzerindeydi.
Vakıf sistemini kavramadan Osmanlı Devleti’nin ne iktisadî, ne sosyal, ne siyasi ne de kültür hayatını tam olarak anlamak ve anlatmak mümkün değildir.
Demokratik ülkelerdeki gelişmelerin aksine Batılılaşma döneminde yürürlüğe konulan ve günümüze kadar uzanan uygulamalar, vakıf medeniyetinin çökmesine yol açmış; vakıfların istihdamdaki payı ABD’de %3, AB Topluluğu’nda %5 iken, Türkiye’de %1’lerin altına düşmüştür. Bu da, dünyanın tersine gidişimizin bir başka kanıtı olmuştur.
Türkiye Yazarlar Birliği Genel Başkanı / Türkiye