Mustafa Kemal, Osmanlı Devleti’nin çöküş sürecinde yapıcı ve yıkıcı çelişkilerin odaklaştığı Rumeli bölgesinin siyasî, ticarî ve kültürel bakımdan en önemli kentlerinden biri olan Selanik’te dünyaya geldi. Çocukluğu Batı’dan gelen her türlü cereyandan etkilenen bu bölgede geçti. Bir ordu merkezi olan Selanik, askerlik ögesinin ön plana çıktığı bir yerleşim birimiydi. Askerler, subaylar, savaş araç gereçleri ve askeri yapılar, kentin günlük yaşantısına renk ve hareketlilik katıyordu. Fransız İhtilali sonrası hızla yayılmaya başlayan milliyetçilik esintileri emperyalist devletlerin emelleriyle yönlendirilince, Osmanlı Devleti sınırları içerisinde yaşayan Hıristiyan azınlıkları da etkilemeye başlamıştı. Bu etkileşim en çok Balkanlar’da kendini hissettiriyordu. Balkan uluslarının yayılma istek ve ihtiraslarının ilk tepkileri Selanik’te duyuluyordu. Balkan Komitacılarının insanın vicdanını sızlatan vahşetleri Selanik’te yaşayan Türklerin ruhlarında derin yankılar doğuruyordu. Bu kötüye gidişi durdurmak, parçalanmayı önlemek ve devleti kurtarmak üzerine tartışmalar yapılırdı. Abdülhamit’in baskıcı yönetimini devirmek ve Meşrutî yönetime geçmek kurtuluş yolu olarak görülüyordu. Bu askeri dekor ve siyasi atmosfer, isyanlar, göçler, eşkıya hareketleri, Mustafa Kemal’in kişiliğinin, özellikle asker kişiliğinin oluşmasında önemli etkenler olmuştur.
Akdeniz Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi / Türkiye