Türk Tarihi ve Kültür Araştırmaları

Kıbrıs’ta Osmanlı Kültür Mirasına Genel Bir Bakış

0 10.659

Burada aktarılmaya çalışılan bilgi ve örnekler, Kıbrıs adasında dört yüzyıldan beri süregelen Türk egemenliğinin kanıtıdır. Ancak yukarıda da bahsettiğim gibi Osmanlı idaresi heybetini, gücünü gösterecek göz alıcı yapıtlar meydana getirmek yerine, insan boyutlarında, halkın ihtiyaçlarını giderecek yapıtlara önem verdi. Bugün bu yapılardan bir kısmı özenle korunurken, hatalı restorasyon ve İngiliz döneminde Vakıflar İdaresi’nin hatalı çalışması sonucu bu eserlerin çoğu kaybolmuştur. 1905 yılında çıkan Eski Eserler Kanunu’nun eski eser tanımı da bu eserlerin ihmale uğramasında diger bir etkendir. Yasanın bu maddesine göre Osmanlı idaresinin başına kadar yapılan tüm anıtlar ve objeler antik eser kapsamına girmiş, Türk eserleri bu kapsam dışında kalmıştı.

Bu yazımızda batılı kaynaklara yer vermekle beraber mümkün olduğunca Osmanlı arşivlerindeki belgelerle desteklemeye çalışılarak Kıbrıs’ta Türk Devri Mimarlık Eserleri ve Sanatı irdelenmeye çalışıldı. Kıbrıs’taki Türk dönemi kültür mirasının bir özeti olarak hazırlanan bu makalenin ileriki yıllarda yapılacak Türk eserleri üzerinde daha detaylı çalışmalara bir temel oluşturması amacını gütmekteyiz. Kıbrıs Türk eserleri ile ilgili çalışmalar özellikle Osmanlı arşivlerinde bulunan çok sayıda dökümanların incelenmesi, şeriye sicilleri ile vakıf belgelerinin de çözümlenip yeni yorumlar getirilmesi ile tamamlanabilecektir. Türk eserlerinin tanıtımını amaçlayan bu çalışmanın diğer bir amacı da, evrensel kültürün bir parçası olan Kıbrıs kültür mirasının Türk eserleriyle birlikte hiç bir ayrım yapmadan bir kültür bütünlüğü içinde geleceğe aktarılmasına katkıda bulunmaktır.

Bu çalışma için başka bir konuda olan doktora tezi çalışmalarım sırasında rastladığım ilginç belgelere özenerek, özellikle Başbakanlık Arşivi’nde ilk detaylı araştırmamı 1991 yılı yazında yaptım. Bu çalışma sırasında çok sayıda katalog taranmış, önceleri sadece bilgi kırıntılarına rastlanabilmiş, daha sonra özellikle Londra’da British Library’de senelerce sürdürdüğüm çalışmamda adanın her yöresinde görebildiğimiz eserler yanında kaybolanlara da ışık tutacak geniş bir bilgi oluşmuştur.

Ancak Kıbrıs konusunda çeşitli yıllara ait masraf defterleri, tapu tahrir defterleri ve Şeriye Sicilleri’nin taranması ile daha da detaylı bilgiler çıkacağına inanıyorum. 1991 yılında İstanbul’da yaptığım araştırmamda her türlü kolaylığı gösteren o yıllarda Türkiye Cumhuriyeti Kıbrıs Büyük Elçisi Ertuğrul Kumcuoğlu ve İstanbul Vali Yardımcısı halen İçel Valisi olan Sayın Şenol Engin’e, Başbakanlık Arşivi yetkililerine, çalışmalarımı her zaman destekleyen hocam Prof. Dr. Nurhan Atasoy’a, Doğu Akdeniz Üniversitesi”ne ve Rektör Sayın Prof. Dr. Özay Oral’a, Başbakanlık Arşivi yetkili ve personeline ve sembolik bir burs ile destek veren Sayın Cumhurbaşkanımız Ekselansları Rauf Denktaş’a saygı ve şükranlarımı sunarım.

Doç. Dr. Netice YILDIZ

Doğu Akdeniz Üniversitesi Mimarlık Fakültesi / Türkiye

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.