Türklerin tarih boyunca yayılıp devletler kurdukları ülkelerden biri de Afganistan’dır. Türkler bu bölgede M.Ö. II. yüzyıldan itibaren çeşitli devletler kurmuşlardır. Bu Türk devletlerinden biri olan Gazneliler, isimlerini başkentleri Gazne şehrinden almışlardı. Ancak bu devlet, tarihî kaynaklarda, Yemînîler ve Sebükteginîler olarak da geçmektedir.
Sâmânî Devleti’nin (819-1005) en parlak devrinde çok sayıda Türk, gruplar hâlinde Mâverâünnehir yoluyla İslâm dünyasına getirilmekteydi. Sâmânî Devleti’nin zayıflamaya başladığı sırada; Simcûrîler, Kara Tegin İsficâbî ve Baytuz gibi Türk aile ve komutanlar bazı bölgelerde hâkimiyet kurmuşlardı.
İşte bu Türk komutanlardan biri de Gazne Devleti’ni kuracak olan Alptegin’dir. Alptegin tahminen H. 277 (M. 890-891) yılında doğmuştur. O, Sâmânî Emîrî Ahmed b. İsmâil’e (907-914) köle olarak satılmış ve onun hassa askerleri arasına dahil edilmiştir. Netice olarak o, Sâmânîlerin takdir ettikleri bütün vasıflara sahipti. Bu sebeple, yavaş yavaş temâyüz eden Alptegin’i, Emîr Nasr b. Ahmed (914-943) azat etti. Daha sonra Sâmânîlerin başına geçen Nûh b. Nasr (943-954), ona bazı birliklerin komutasını vermişti. Bundan sonra Alptegin’in mevkiinin hâcibü’l-hüccâblığa (bütün saray idaresinin başı) yükseldiğini görüyoruz. Nûh’un ölümünden sonra Sâmânî emîri olan genç yaştaki oğlu Abdülmelik (954-961) üzerinde onun büyük nüfûzu vardı. Artık bu devrede Alptegin, Sâmânî siyasetinde aktif bir rol almaya başlamıştı.
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi / Türkiye