Toplum ve kent mekanı arası ilişkinin incelendiği bu yazıda, İstanbul’un serüveni anlatılmaktadır. İstanbul’un Türkler tarafından fethedilmesinden günümüze değin, zaman içinde değişen devlet örgütlenmesi ile toplum biçimi ve anlayışlarının kenti nasıl etkilediği ve biçimlendirdiği araştırılmıştır. Bu anlamda kent mekanının, hakim iktidar yapılanmasının ve temelde bu yapılanmanın ürettiği toplumun, yaşama biçimi ve değerler sisteminin yansıması sonucu şekillendiği düşünülmektedir.
Fetihten Cumhuriyetin kuruluşuna kadar başkent olan ve fonksiyon alanları bu realiteye göre şekillenen kent, Cumhuriyet döneminde bu işlevlerini yitirmiştir. İstanbul’un tarihi tecrübesinde- yukarıdaki tespitle örtüşen bir biçimde- kentin en önemli mekanları devletin meşruiyet mekanları olmuştur. Sözü edilen simgesel mekanlar Bizans döneminde Hipodrom ve Ayasofya, Osmanlı döneminde Topkapı Sarayı ve Eyüp Sultan, Cumhuriyet döneminde ise Taksim Meydanıdır.
Son dönemlerde globalleşme sürecinin ekonomik vechesi olarak bölge ve dünyaya entegre olma gerçeği kente yansımaktadır. Günümüzde İstanbul, tarihi mirası ve siyasi örgütlenmenin etkileri ile globalleşmenin bileşkesine doğru yol almaktadır.
Prof. Dr. Sadettin ÖKTEN – Aynur CAN
Mimar Sinan Üniversitesi Mühendislik Fakültesi / Türkiye