Türk Tarihi ve Kültür Araştırmaları

Gaznelilerde Devlet Teşkilâtı

0 18.084

Gazneli Devleti, teşkilât yönünden çağdaşı devletlerin teşkilâtıyla paralellik göstermektedir ve temelde aynı sistem üzerine oturmuştur. Başta Köprülü olmak üzere bazı ilim adamlarının da tespit ettikleri gibi Gazneliler, Sâmânîler yolu ile Abbâsilerden aldıkları teşkilâtı -ki onlarda Sâsânîlerden almış idiler- bazı ilâve ve değişikliklerle Büyük Selçuklulara ve daha sonraki Türk-İslâm devletlerine intikal ettirmişler ve böylece İslâmî devlet teşkilâtının gelişip yerleşmesinde köprü vazifesi görmüşlerdir.

Gaznelilerin asıl başarısı teşkilât kurmaktan çok mevcut teşkilâtı çok iyi bir şekilde işletebilmelerinden kaynaklanmaktadır. Gazneli hükümdarları eski Türklerdeki pederşâhîlik anlayışını devam ettirmişlerdir. Kendi çağlarının ilmî, dînî ve edebî terbiyesi ile mücehhez olan sultanlar şahsî otoritenin en önemli örneklerinden olmuşlar, yönetimin her kademesinde otoritelerini hissettirmişlerdir. Bu sebeple sivil idarenin başı olan Gazneli vezirleri, sultanın yanında yönetimde ne kadar etkili olursa olsunlar hiçbir zaman Selçuklu vezirleri kadar yetkili olamamışlardır. Dolayısı ile bu hanedanın yönetimdeki başarısı, doğrudan doğruya hükümdarlardan kaynaklanmaktadır. Devletin başı olan hükümdar, devlet güçleri olarak kabul edilen yasama, yürütme ve yargı yetkisini şahsında toplamıştır.

Dr. Güller NUHOĞLU

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi / Türkiye

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.